امروز ایران بعد از ۳۶ سال طعم واقعی خودکفایی در تأمین بنزین مصرفی کشور را چشید. به طوری که بنزین مصرفی کشور برای نخستین بار بعد از انقلاب از تولید پالایشگاههای داخلی تأمین شد. آرزویی دیرینه که بالاخره با افتتاح فاز اول پالایشگاه ستاره خلیج فارس به واقعیت پیوست.
برای افتتاح فاز اول این پالایشگاه که ۱۲ میلیون لیتر به حجم تولید بنزین کشور افزود، رئیس جمهوری روز گذشته به بندرعباس رفت. حسن روحانی در مراسم افتتاح این پالایشگاه از تمام کارگران، زحمتکشان، مهندسان، سهامداران طرح، پیمانکاران و تأمینکنندگان مالی طرح تشکر کرد و آن را میوه برجام برشمرد. چراکه تجهیزات این پالایشگاه در کشورهای دیگر توقیف شده بود و اگر برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) نبود این پالایشگاه هیچگاه راهاندازی نمیشد. روحانی میگوید «آنهایی که میگویند آثار برجام را ندیدهایم امروز به این پالایشگاه بیایند و ببینند که همه تجهیزات خریداری شده نه تنها به ایران آمده بلکه نصب هم شده است.»
البته کلنگ ساخت پالایشگاه ستاره خلیج فارس سال ۸۵ به زمین زده شد و تا سال ۹۲ کمتر از ۶۵ درصد پیشرفت داشت. اگر برجام اجرا نمی شد هنوز هم فاز اول آن افتتاح نشده بود. این پالایشگاه در راستای استفاده حداکثری از تولیدات میعانات گازی استحصال شده در پالایشگاههای پارس جنوبی و پرهیز از خام فروشی، خودکفایی در تولید بنزین با کیفیت، ایجاد ارزش افزوده بالاتر و افزایش درآمد ناخالص ملی در منطقهای راهبردی از لحاظ دسترسی آسان به امکانات و تأسیسات بندری ساخت شده است.
این پالایشگاه ۳ فاز با ظرفیت تولید ۳۶ میلیون لیتر در روز دارد که فاز اول آن اکنون به بهرهبرداری رسیده است. با افتتاح فاز اول این پالایشگاه و واحد جدید بنزینسازی پالایشگاه نفت بندرعباس، ایران به جرگه کشورهایی پیوست که نیازی به واردات بنزین ندارند. پالایشگاه نفت بندرعباس نیز با ظرفیت ۳ میلیون لیتر در روز این هفته به بهرهبرداری رسید. ناگفته نماند که تا دو هفته دیگر واحد بهینهسازی پالایشگاه لاوان هم افتتاح خواهد شد که روزانه ۷۰۰ هزار لیتر به تولید بنزین این پالایشگاه میافزاید و میزان تولید آن را به ۲ میلیون و۸۰۰ هزار لیتر در روز خواهد رساند. ناگفته نماند که تا پایان سالجاری با افتتاح فاز دوم و سوم پالایشگاه ستاره خلیج فارس حتی ایران به باشگاه صادرکنندگان بنزین خواهد پیوست.اما چرا با وجود سابقه ۱۰۸ ساله صنعت نفت ایران تازه به خودکفایی در بنزین دست یافته ایم؟ آیا برای کشوری که از بزرگترین تولیدکنندگان نفت خام و میعانات گازی است، سالها وابستگی به واردات بنزین قابل قبول است؟ چه عواملی در وابسته بودن ایران به واردات بنزین نقش داشته است؟ کار دلالان واردات بنزین بود یا خودمان؟
در این باره شاهرخ خسروانی قائم مقام شرکت پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران به خبرنگار «ایران» گفت: مهمترین عاملی که باعث تعویق در خودکفایی بنزین ایران شده رشد سرسام آور مصرف بنزین است. ما هر سال بیش از حد استاندارد شاهد رشد مصرف بنزین بودیم و تولید بنزین متناسب با این رشد نبود. وی ادامه داد: قیمت پایین هر لیتر بنزین که از نوع قانونگذاری کشور در رابطه با حاملهای انرژی نشأت میگیرد، غیراستاندارد بودن ماشینهای تولید داخل و در نهایت تولید بیحد و مرز خودرو در کشور باعث شده که ایران در جایگاه پرمصرفهای بنزین قرار بگیرد و همواره توازن میان تولید و مصرف این سوخت برقرار نشود.
وی با بیان اینکه برای مثال در سال گذشته ۲ میلیون دستگاه خودرو به ناوگان حمل و نقل کشور افزوده شد و هر روز یک خورد نیاز به ۳ الی ۵ لیتر بنزین دارد، اظهار کرد: رشد بیحد و مرز مصرف بنزین در کشور باعث شده بود که ایران با وجود جایگزینی ۲۰ میلیون لیتر بنزین با CNG همواره در تأمین سوخت مصرفی خود (بنزین) به واردات وابسته باشد و این موضوع به پاشنه آشیل کشور در دوران تحریمها بدل شده بود. در دوران تحریم ایران براحتی نمیتوانست بنزین وارد کشور کند. چراکه تمام شرکتها و کشورها از رابطه با ایران و داد و ستد با آن بیم داشتند. در آن دوره ایران مجبور به جایگزینی ریفورمیت پتروشیمیها با بنزین شد اما این ماده خطرناک و سرطانزا اصلاً بنزین نبود و ادعای خودکفایی بنزین که در دولت قبل برگزار شد یک دروغ محض بود.در سال ۹۲ ایران روزانه بیش از ۶ میلیون لیتر ریفورمیت توزیع می کرد اما امروز ایران به خودکفایی واقعی در تولید و تأمین بنزین دست یافته است. آن هم با بنزین یورو ۴ تولیدی از پالایشگاههای داخلی که مهمترین آنها ستاره خلیج فارس است.
اصلاً خودکفایی کشور در واردات بنزین و وابسته نبودن به بیگانگان و حرکت در راستای صادرات، ایجاد اشتغال و جلوگیری از خام فروشی و تبدیل به فرآوردههای با ارزش تر، تبدیل ایران به قطب تولید و صادرات بنزین در حوزه خلیج فارس، ایجاد فرصتهای ویژه اقتصادی در عرصه تجارت نفت و گاز منطقه و کمک به بهبود شاخصهای محیط زیست و کنترل آلایندگیهای صنعتی در ایران از جمله دستاوردهای اجرای این طرح بود. خسروانی میگوید: اکنون پالایشگاه ستاره خلیج فارس بعد از ۱۱ سال به سرانجام رسیده و ما را در تأمین بنزین کشور خودکفا کرده است. نقش برجام در تکمیل این پالایشگاه و خودکفایی موضوعی قابل انکار نیست. خودکفایی آن هم از جنس ایجاد ارزش افزوده، تحقق اقتصاد مقاومتی و صرفهجویی میلیاردها دلار ارز.
راه توسعه کشور روشن است
وزیر نفت در آیین بهرهبرداری رسمی از فاز نخست پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس با اشاره به اینکه پس از سالها تلاش در دولتهای گذشته و بیش از سه سال تلاش مستمر در دولت کنونی، هماکنون میتوانیم تولید بنزین با کیفیت و اکتان بالا در پالایشگاه ستاره خلیج فارس را جشن بگیریم، گفت: راه توسعه کشور روشن است. بیژن زنگنه، با تأکید بر اینکه ما نیازی به افتتاح و اقدامهای نمایشی نداریم، گفت: در مرداد ٩٢ کارهای ساختمان، نصب تجهیزات و اقدامات فرآیندی پالایشگاه در مراحل ابتدایی ١۴، ١٣ و ١٢ درصدی در فازهای اول، دوم و سوم قرار داشت.
زنگنه افزود: این میزان پیشرفت اجرایی در فازهای سهگانه این پالایشگاه با احتساب مهندسی و خرید کالا، پیشرفت کلی طرح را حدود ۴٧ درصد قرار داده بود؛ این در حالی است که پیشرفت کلی طرح شامل سه فاز هماکنون به ٩٠,٣ درصد رسیده است. وی با اشاره به نقش تعیینکننده برجام در به ثمر رساندن این طرح گفت: درست است که تحریمها بسیار آزار دهنده بود، اما مشکلات مدیریتی هم در تأخیر بهرهبرداری از این طرح نیز تأثیر داشته است. وزیر نفت ادامه داد: زمانی که کارم را در دولت یازدهم شروع کردم، این طرح کلافی سردرگم با گرههای کور بود که باز کردن آن به تلاش همه نیاز داشت. وی با بیان اینکه از کل هزینه انجام شده در این طرح تنها ١,۴ میلیارد دلار آن در دولت یازدهم هزینه شده، اظهار کرد: ما سعی کردیم به صورت قطره چکانی از منابع مالی استفاده کنیم، اما طرح نسبت به گذشته پیشرفت بسیار بهتری داشت.
زنگنه با تشکر از همه دستاندرکاران این طرح ملی افزود: همه میتوانند شهادت بدهند که ما از همه ظرفیتها و تجارب مدیریتیمان برای این طرح استفاده کرده ایم؛ این در حالی است که دو سال و نیم از تحریمها در این دولت بود، اما چارهای نداشتیم و باید دست به دست هم میدادیم و با برادری موفقیتها را کسب میکردیم.